Alweer een maand geleden, 1 tot 5 juni 2015 volgde ik in Breda een cursus, 5 days PODD Advanced Workshop. Elke dag begon voor mij met de autorit naar het Zuiden en na een kop koffie reflecteerden we samen op hetgeen we de dag ervoor gehoord hadden. 'Any Ah Ha reflections?' klonk het dan uit de mond van Gayle Porter. Naast mijn aantekenikngen heb kantjes vol geschreven met Ah Ha reflections, voor huidige clienten en stiekem ook voor kinderen en volwassenen waar ik mee werkte toen ik bij Siza werkte in Arnhem. Ik kan zo een aantal clienten opnoemen voor wie ik nu een PODD-boek zou kiezen. 

Binnen de logopedie en ook andere (para)medische behandelingen zijn we gewend om doelen te formuleren. Deze doelen worden SMART geformuleerd zodat ze Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden zijn. Samen met ouders wordt een hoofddoel gekozen voor de behandelperiode, bijvoorbeeld 6 maanden. Het werkdoel is gericht op de korte termijn, 3, 6 of 12 weken en heel concreet en meetbaar verwoord. We willen toewerken naar betere communicatie en oefenen een specifieke communicatieve functie. Bijvoorbeeld: vragen om een gewenst object tijdens de eetsituatie of een keuze selecteren uit 2 of 3 als je gaat spelen. We zijn blij als we er in slagen een kleine stap vooruit te zetten samen met de ouders en het kind. 
Gayle Porter daagde ons echter uit om verder te kijken dan de (kleine) behandeldoelen binnen de logopedie. "Het is belangrijk om een plan te hebben voor de lange termijn, hoe gaat het kind communiceren als het straks 18 is?" Het nodigt uit om opnieuw buiten mijn comfortzone te stappen en mijn verwachtingen bij te stellen, zonder daarbij de realiteit van de vele klein tussenstapjes uit het oog te verliezen. Communicatie in het hier en nu is niet het doel. Deelname aan gesprekken, participatie in de samenleving nu en in de toekomst, dat is ons doel.

'buiten' - PCS-symbool

Er zijn verschillende PODD-boeken, passend bij de verschillende 'tussenstapjes' en het taalniveau van de gebruiker. Voor een jong kind kies je voor een boek met slechts 9 of 12 afbeeldingen op een pagina, terwijl je voor oudere kinderen die reeds veel taal hebben verworven de mogelijkheid hebt om over te stappen op een boek met uiteindelijk zelfs 120 woorden per pagina. De layout verandert iets, maar de structuur en patronen herken je direct als je gewend bent met de andere boeken te werken. Ook is er de mogelijkheid om eenzelfde soort pagina's te gebruiken in de software van TobiiDynavox en Sensory Software, respectievelijk Compass en The Grid 2. 

Participatie is de laatste jaren steeds belangrijker geworden. Koning Willem Alexander sprak erover in een troonrede, de participatiesamenleving. Veel behandeldoelen worden opgesteld op basis van een diagnose volgens de ICF-CY (WHO, 2007) waarin gezondheidstoestand (aandoening, diagnose), functies en anatomische eigenschappen, activiteiten, participatie, externe factoren en persoonlijke factoren meegenomen worden. Hoe beïnvloeden de hulpmiddelen die mijn collega's en ik voor cliënten aanvragen daadwerkelijk de participatie? 

'Helpen' - PCS symbool

Is het hulpmiddel geschikt om mee te nemen naar een feestje? 
Neemt het kind/de volwassene de spraakcomputer daadwerkelijk mee naar dat feest? 
Of heeft hij/zij alleen ervaren en daardoor geleerd dat het bruikbaar is voor schoolwerk? 
Hoeft het daarom niet mee naar het feestje op zaterdag op vakantie? 

Er is werk aan de winkel! Ook deze week. 
Voor verschillende cliënten zullen hulpmiddelen aangevraagd worden. 

Contact gezocht - inclusief theater

Het wordt donker in de zaal. Een totale afwezigheid van licht. "Tien, zeven, negen, acht, zeven, zes, achtenveertig..." klinkt het en daarna volgt een brei van cijfers in de theaterzaal van het Theater a/d Rijn in Arnhem. Verwarrend! Wat gaat Mirjam van Wijk ons brengen vanavond, in haar stuk met de titel 'Contact Gezocht'. Het wordt licht in de zaal...

De de eerste zin in de voorstelling 'klinkt'. 

“Weet je wat ik zou willen? 

Dat ik gewoon hier kon staan 

en dat we elkaar echt zagen. 

Gewoon, van mens tot mens.” 

Deze woorden verwoorden een verlangen, het verlangen van Mirjam dat ik herken. Mensen ontmoeten en mensen met elkaar in contact brengen is iets moois. Een bijzondere ontmoeting voegt veel toe en geeft ruimte aan iets nieuws dat kan ontstaan. Bijvoorbeeld door vrienden en kennissen van mij aan elkaar voor te stellen als ik denk dat ze zakelijk iets voor elkaar kunnen betekenen. Ieders netwerk heeft zoveel moois te bieden. Mensen met talenten, passies en interesses. 

Tijdens de voorstelling gebruikt Mirjam verschillende communicatievormen. Ze zingt o.a. het lied Stille Liefde, over het verlangen te begrijpen en te vertellen maar de juiste taal nog niet machtig zijn. 

Mirjam zingt prachtig, heeft een zeer sprekende mimiek en uit haar verlangen in Nederlandse Gebarentaal. Zo mooi! Ze zingt o.a. een lied van Simone Kleinsma. en wordt daarbij begeleid door 3 muziekanten en haar ensemble. Al deze communicatievormen gebruik ik ook als logopedist/taal-spraakpatholoog. Ze ondersteunen het gesproken woord en maken contact mogelijk. Samen met verschillende hulpmiddelen en ondersteunende strategieën vormen ze mijn 'gereedschapskistje' voor mijn dagelijks werk en het zoeken naar manieren om het wederzijds verlangen naar contact te ondersteunen.

Ik hoop Mirjam in de toekomst nog vaak te zien en horen spelen. Ze is een inspirerende jonge vrouw met passie voor inclusief theater en wil graag de kunst afkijken van haar collega's in Groot-Brittanië. Ze heeft 3 cliënten van haar stageorganisatie Klare Taal van de Stichting de Driestroom gevraagd om meetwerken aan haar voorstelling. Ze zijn gewoon goed! Als je zoekt op 'inclusive theatre' vind je o.a. HIT Theatre TwoCan Inclusive Theatre Company maar er is meer, dus ga ook op zoek als je meer wilt weten. 

Ik blijf haar volgen en misschien inspireren we elkaar tot mooie nieuwe stappen! 

Mirjam speelt donderdag 25 juni om 19:00 uur nog een keer haar voorstelling en er zijn nog plaatsen. Mijn advies: ga erheen, stel je open en laat je raken door deze krachtige voorstelling. 

Zonder woorden...

Recent kocht ik een nieuwe CD met muziek die me raakt. Het is heerlijk om er naar te luisteren, ook al doen de nummers de naam van de CD 'Witout words' volledig eer aan. Er is geen zang te horen. Er zijn geween woorden en toch spreekt de muziek tot me. De melodieën zijn een creatieve bewerking van voor mij bekende melodieën. Fantastisch!

Soms hebben we geen woorden nodig en dan is een creatieve uitingsvorm meer dan genoeg. Een moderne dans om een concept over te brengen, een schilderij, een feestelijke verjaardagstaart om je te bedanken voor het feit dat je iemands verjaardag meeviert en een 'hug' om iemand te zeggen 'ik ben er voor je, nu jij het moeilijk hebt'. Ook zonder woorden wordt er zoveel gezegd. Luisteren we daar vaak genoeg naar? 

Nieuwsgierig? Without words.

Zonder woorden worden wordt er vaak veel gezegd. Partners laten elkaar merken dat ze de ander begrijpen, boze blikken in het verkeer als iemand je afsnijdt... de voorbeelden zijn eindeloos. Toch hebben veel mensen moeite om te communiceren met hen die geen (gesproken) woorden kunnen gebruiken. Er is verlegenheid, hoe moet ik reageren? Wat moet ik zeggen? Als we goed kijken en bereid zijn om te communiceren op de 'vierkante centimeter' (zoals een moeder het recent omschreef) kunnen we hele gesprekken met hen hebben. Wees niet bang iets geks te doen. Spreek je waardering uit over die ander. Samen stil zijn, elkaar aankijken of lachen om iets kleins kan genoeg zijn. Afgelopen week merkte ik ook weer hoe belangrijk het is om dit te doen. "Ik heb het idee dat je ons meer wilt vertellen. Ik ga proberen om je te begrijpen en jou te helpen meer te vertellen." Het meisje werd rustiger en schonk me grote glimlach. Zonder woorden. 

Vrijdag was er op TV een jong meisje dat danste over precies dit thema. "There are things in life, more powerful than words..." klonk het terwijl ze licht en soepel over het podium bewoog. Het is een prachtige verbeelding bij wat ik net heb geschreven over communiceren zonder woorden. Dans is bij uitstek een creatieve vorm van communicatie waar ik ontzettend van geniet. Zonder woorden, direct begrijpen, direct voelen. De jury is geraakt... en terecht. Kijk zelf maar :-)